"Doktor John" Chittick ve TeenAIDS-PeerCorps
TeenAIDS-PeerCorps genel mdr Dr. John Chittick, TeenAIDS'in mesajini dnyanin her ksesinden genlere ulastirmak iin bes kitada yryor. 18 lkenin sehir caddelerinde, kasaba yollarinda, arkadaslarina ve kirsal kesime yardim gtrecek 25.000 gretmenin egitimi iin yryor. Internet sitemizden yolculugunu takip edebilir, baska lkelerden genlerin AIDS'ten korunma hakkindaki konusmalarini dinleyebilirsiniz. "Doktor John" -ki bu onun genlerce bilinen adidir- ile denizasiri iletisimi MIT (Massachusetts Teknoloji Enstits) sagliyor. Dr. Chittick AIDS ile ilgili uyarilarin, genlerin yasadigi, alistigi, kaldigi ya da seyahat ettigi yerlerde dogrudan verilmesinin yararina inanan, Harvard niversitesi'nden egitim doktorudur.Gen AIDS salgini dnya apinda artiyor
Basinin aiklamalarinin tersine, Dr. Chittick kendisini dinleyenlere bilim adamlarinin ve tip adamlarinin HIV/AIDS iin henz tedavi veya asi bulamadiklarini hatirlatiyor. Yeni ilalarin en iyileri dahi, gelismekte olan bir tam klinik bulgulu AIDS'in baslangicini durdurmakta ancak bir miktar etkili olmanin yani sira ok pahalidir.
Chittick, "18 senedir bu kresel salginla yasiyoruz ve HIV bulasmis genlerin sayisinda her sene byk artis kaydediliyor. Asil sorun, bunlarin ogunun, hi testten gemedikleri iin, HIV pozitif olduklarini bilmemesi," diyor. "Genler kendilerini yenilmez zannediyorlar. Eriskinlerin sorunlarina aik olmadiklarini zannediyorlar, bununla birlikte eriskinler gibi davranmak istiyorlar. Birok gen bana, erken ve sik cinsel iliski gibi riskler almaktan hoslandigini sylyor. Birok gen korunmasiz seksin tehlikeli oldugunu maalesef bilmiyor. Kisaca, ergenlik agindaki birok gen, AIDS'in kendilerini ya da arkadaslarini etkiledigine inanmiyor."
Chittick, 1988 yilinda AIDS ve genlik konusunda arastirmalara (TeenAIDS) basladigi Harvard niversitesi'nde, 2000'li yillardan nce en basta cinsel ynden etkin olanlar olmak zere genleri hedef alacak yeni bir HIV/AIDS "dalgasi"nin ortaya ikacagini ngrmst. UNAIDS'in (Birlesmis Milletler AIDS kolu) son raporlari ve diger kabul gren alismalar da bunun artik gereklestigini gsteriyor: Dnya apindaki btn yeni HIV vakalarinin %50'si 10-24 yaslari arasindaki genlerde grlyor. Bu sayi korkun! Cinsel yolla bulasan hastaliklarin yzdesi de artiyor.
Genlerin ogu, daha ok cretli is, daha iyi hayat sartlari, daha iyi egitim imkanlari, siyasi emniyet ve baris arayislari nedeniyle eskisinden ok daha fazla seyahat ediyor. Genler, kirsal alanlardan sehirlere, baska lkelere g ediyor. Yeni arkadaslar ediniyor ve degisik eslerle cinsel iliskiye giriyorlar. Sonu olarak su anda, yeni ve daha gl HIV suslari [trleri] tryor. Bu daha gl ve tehlikeli HIV ve AIDS trleri dnya apinda yayilmakta.
"Tek gerek korunma AIDS egitimidir ve bu da tibbi gereklere dayandirilmalidir" diyor Chittick. Kondom (prezervatif) kullanimi gibi "gvenli seks" yntemleri %100 gvence vermemekle birlikte (nk kondomlar arasinda kalite farki vardir ve bazilari dayaniksizdir), Chittick genlere, "Korunmasiz seks yapan ya da enjektrlerle uyusturucu kullanan arkadaslariniz varsa onlara AIDS'in tehlikelerini anlatin. Eger hl korunmasiz cinsel iliskiye devam ediyorlarsa, onlara kondom (prezervatif) kullaniminin korunmasiz seksten daha gvenli oldugunu syleyin" diyor.
Dr. Chittick, HIV/AIDS'in genler arasinda yayilmasini nlemede kisisel sorumluluk ve ayni yas grubunda olanlarin egitimi mesajinin altini iziyor, ayrica "Genlerin cinsel iliskide bulunmadigini dsnen eriskinler gereki degil. ocugunuzun mrn kisaltacak gerek bir meseleyi ihmal etmektense byyen ocugunuzu toplumda mevcut olan akran baskisina hazirlamak daha iyidir" uyarisinda bulunuyor.
Amerika Birlesik Devletleri Hastalik Kontrol Merkezi (CDC, Atlanta) Amerika'daki her drt yeni HIV vakasindan birinin 13-19 yaslari arasi genlerde meydana geldigini kaydediyor. Bu korkun bir sayi. Bundan on yil nce bu sayi belki de on binde birdi. Genlik AIDS'i, cinsel ynden faal btn ergenlik agi genlerini ilgilendiren bir gerektir; her lkede ve her kitada artmaktadir. Dr. Chittick'in genleri, arkadaslarina/yasitlarina AIDS'ten korunma yollarini gretmek zere egitmek amaciyla yrmesinin sebebi budur.
PeerCorps nedir?
"Yasit egitimi" (PeerCorps), en gzel sekilde genlerin yasitlarina ve sinif arkadaslarina AIDS'ten korunma yollarini anlatmasi olarak tanimlanmaktadir. nk genler -gretmen olsun, ebeveyn olsun- eriskinlerle seks hakkinda konusmaktan ekiniyor. Dr. Chittick, egitim gretimi yntemlerini Harvard niversitesi'nde gelistirdi. Kendi programina, ABD baskani John F. Kennedy'nin "Peace Corps" kavramina benzesin diye "PeerCorps" adini koymus. Bununla birlikte PeerCorps, hkmet tarafindan yrtlmeyen, gnlllerin alistigi bir program. Genlerin kendi kusaklari iinde HIV ve AIDS konusundaki gelismelerden haberdar olmalari iin hazirlanmis ki ailelerinin, arkadaslarinin ve komsularinin hayati kurtulsun.
Yasit egitimi, gen nfus iindeki riskli faaliyetlerin nlenmesinde giderek yayginlasiyor. Amerika'da ve Avrupa'da, sarhos araba kullaniminin, uyusturucu kullaniminin ve gen yasta siddetin nne gemek iin, okullarca desteklenen programlar dzenleniyor. Bu programlar, genlerin riskli davranis ve faaliyetlerin tehlikesi konusunda uyarilmasinda basarili oldu. Zaten bu programlar genlerin hayatlarindaki ni/gncel olaylari hedef aliyordu, bir HIV enfeksiyonunun AIDS'e dnsmesi iin yillarin gerektigi AIDS meselesini degil. Bir gen HIV tasiyip bunu bilemeyebileceginden, bu durum cinsel esleri aisindan sorun yaratiyor. HIV'yi hastaliga, yani AIDS'e dnsmeden gremezsiniz. Demek ki, genlerin uzun yillar boyunca riskli davranislardan kainmaya ikna edilmesi gerekiyorsa etkin bir AIDS nlem abasi PeerCorps modelini kullanmalidir. Bu, PeerCorps modelinin yeryzndeki birok kltrde ise yaramasinin nedenidir.
Biliyoruz ki genler kisisel, zel meselelerini en iyi arkadaslariyla konusmayi tercih ediyor. Ancak bu tr tartisma gen yaslarda AIDS konusuna gelince bazi sorunlar tasiyor, nk birok gen HIV bulasmasi hakkindaki tibbi gerekleri bilmiyor. Onlar hekim ya da bilim adami degiller. Fakat Dr. John ya da PeerCorps gretmenleri gibi uzmanlardan bu konudaki gerekleri grenebilirler. Birok eriskin genlerle cinsellik hakkinda konusmaktan hoslanmadigindan sessiz kalmayi tercih ediyor. Fakat sessizlik ldrebilir. Eger AIDS'in tehlikeleri hakkinda konusmazsak, arkadaslarimiz HIV kaparlar, sonra AIDS olurlar ve lrler!
Genler ve seks (ve ayrica enjektrler ve uyusturucu) konusundaki bir nemli sorun da onlari, seksi denemeye ikna etmeye alisan diger genlerin olusturdugu baskidir. Bununla birlikte bir gencin arkadaslarini AIDS hakkinda uyarmasi, HIV'den korunmakta nem tasiyan kondomlarin (prezervatiflerin) kullaniminin nemini anlatmasina nadiren rastlanir. Dr. Chittick'e gre, " ncelikle, genlere AIDS tehlikesi anlatilmali, daha sonra tibbi gerekleri grenmeliler, nc olarak bu mesaji aile ve arkadaslarina ulastirmak iin yreklendirilmeliler." Bu yolla, korunma mesaji birinden tekine yayilacak ve gen bir kusak kurtarilacaktir. Bu basit bir fikir fakat ise yariyor. Eski gretim yntemleri, eriskinlerin genlere "iyi" olmayi gretirken genlerin kendilerini korumalarina yarayacak tm bilgiyi vermemeleri yznden ise yaramiyor. Genler "kt" davranislardan kainma gereginin ve "gvenli" seks yapmanin sebeplerini bilmelidir.
Dr. Chittick bu egitimleri bizzat ynetiyor. Eger davet ederseniz, sizin lkenize de gelip genlere AIDS'i anlatip PeerCorps gretmenleri yetistirmeyi dsnr. Simdi arkadaslariniza ve yerel okullariniza bu Internet sitesinden bahsederek yardim etmeye baslayabilirsiniz. Seks, flrt, uyusturucu ve AIDS hakkindaki sorularinizi bize elektronik posta ile ulastirabilirsiniz. Isterseniz bu Internet sitesinden btn bilgileri cretsiz olarak alabilirsiniz. Ltfen kendi dilinizde daha ok bilgi ekleyerek bize ve arkadaslariniza yardimci olunuz. Anlatmak istediginiz bir hikye mi var? Bu Internet sitesine koymak iin hem sizin yazdiginiza hem de Ingilizce tercmesine ihtiyacimiz var.
Dr. Chittick su anda genleri egitmek iin dnyayi dolasiyor. Burayi [web link'i - .N.] tiklayarak onun bu yolculugunu izleyebilirisiniz. Tesekkr ederiz. Gvenli ve esen kalin.
Gen yasta HIV/AIDS'i nlemek iin kresel yrys
18 lke -- 1999'dan 2000'e -- 1.800 mil -- 50.000 gen
Amacimiz genlere HIV/AIDS yayilimini gretmek ve onlari yasitlarina bu bilgileri gretmeleri iin egitmek. Kurtarilan hayatlardan biri belki de sizin bildiginiz bir gencinki olacak.
Bize, gen yasta AIDS'in artan tehditine dair haberleri Amerika'daki ve dnyadaki genlere ulastirmakta yardimci olun (ABD'de yeni vakalarin %25'i 13-19 yas arasi genlerde grlyor).
Bes kitada HIV'nin arttigi ve nleyici egitimin kisitli oldugu ya da hi olmadigi blgelerdeki bir dizi yrysle 50.000 gence ulasma hedefimize katilin.
MIT medya laboratuvarlari tarafindan yrtlen, sadece AIDS ve genlik konularina ayrilmis en byk egitimsel Internet sitesi olan teenaids.org sitesini destekleyerek dnyaya ailimimiza destek verin.
TeenAIDS-PeerCorps Inc., kr amaci gtmeyen kurumlar arasinda tektir. Amacimiz, genleri AIDS'i durdurma mesajini yasitlarina ulastirmak konusunda egitmek ve glendirmektir. 1999 yilinin Ocak ayinda genel mdrmz Dr. John Chittick, ABD ve 15 gelismekte olan lkeyi dolasmak zere Boston'dan yola ikiyor. Uzak kirsal alanlarda, kk kasabalarda ve kalabalik sehirlerdeki genlerle bizzat tanismak iin yryecek.
Bu tr direkt sokak temaslarinda tecrbeli olan -gittigi her yerdeki genlerin ona verdigi isimle- Dr. John, tibbi bilgi ve kisisel sorumlulugun nemini vurguluyor. Mesajinin dayanagi, onun genler ve AIDS egitimi zerine Harvard niversitesi'nde yaptigi nc arastirmadir. Bizim gretim programlarimiz geleneksel okul anlatimindan ve hkmet kampanyalarindan daha etkili nk genler nemli mesajin olusumunda ve iletiminde ara konumundadir.
Genler, Dr. John'un dost kisiligine ve babacan yaklasimina olumlu tepkiler veriyor. Ilk basta, bizzat ziyaret etmeye gelmesi onlari sasirtti. Fakir bir banliynn genleri sorabilir: "Neden biz?". Dr. John'un "nk," diye cevap verir, "sizin ve arkadaslarinizi bekleyen geldigi yeni bir tehlike hakkinda bilgiye ihtiyaciniz var". Dr. John konusurken genler dinler. Daha nemlisi, kendilerinde mesaji yasitlarina ulastirmak iin g bulurlar. Bu yolla, AIDS korunma haberleri daha genis ve etkin olarak yayilir. Ki Dr. John yalnizca bir kisi ve gen rgtmz kisitli bir bteyle islenmek zere organize oldu. Dolayisiyla biz her yerde okullara gretim malzemelerimizden ve Dr. John'un danismanligindan cretsiz yararlanma imkni veriyoruz. Su anda, dnyanin yalnizca ergenlik AIDS konusuna ayrilmis en genis Internet sitesini isletmekteyiz. Ister bizzat bizden olsun ister Internet yoluyla olsun, her gen HIV'den nasil korunacagini ve arkadaslarini gen yasta AIDS'ten korunmaya nasil ikna edecegini grenebilir.
Bu nemli grevi tam anlamiyla yerine getirebilmek iin yardiminiza ihtiyacimiz var. Vergiden muaf kurumumuza bagis yaparak yryslere ve Internet'le dnyaya ailmamiza destek olabilirsiniz.
Yilin bu mevsiminde istirakiniz sevdiginiz ve sefkat gsterdiginiz genler iin zel bir anlam tasiyacaktir.
YRYSLER
HIV'nin genler arasinda hizla yayildigi ve hayat kurtaracak etkin gretim programlarinin hl uygulanabilecegi blgelerde tasarlanmaktadir. HIV, blgesine gre normal cinsel iliski, ergenlik yasindaki ocuklarin kullanildigi seks ticareti, uyusturucu kullanilirken paylasilan igneler, bulasik [kontamine] dvmeler ve vcudu delen aksesuarlar ile geebilir. Bazi genler ise kendilerini yenilmez grdklerinden riski gze aliyorlar. Diger bazilari ise yasama igds ile zor seimler yapmaya zorlaniyorlar.
2000 yilinda Brezilya'da Amazon boyunca (kismen bot ile) gereklestirilecek diger yrysler hl tasari asamasinda, Aralik - Subat -- Hint yarimadasi, Mart - Mayis 2000 -- Dogu Afrika, Mayis - Haziran 2000.
Bu kresel yrys dizisi, Dr. Chittick'in zgn arastirma sonularini sunacagi ve genlerle konusurken elde ettigi tecrbeleri anlatacagi Gney Afrika - Durban'da 2000 yili Temmuz ayinda gereklestirilecek olan XIII. Dnya AIDS Konferansi ile son bulacaktir.
* Bazi yryslerin zaman ve konumunda, ABD Disisleri Bakanligi'nin, Amerikali gezginlerin gvenligini etkileyecek blgesel ve siyasal karisikliklar ile ilgili olarak yapacagi tavsiyeler dogrultusunda degisiklik yapilabilir. Ayrica, yeterli finansmanin saglanabilecegi durumlarda Dr. Chittick diger gzerghlari da dsnecektir. Ltfen bizimle irtibata gein.